Torens in gips

zoals aan de Antwerpse "centers"

Dit werd gepubliceerd in Modelspoormagazine 54 - meer foto's en informatie vind je daar.

Ronde vormen zijn vaak moeilijk te vervaardigen uit plaatmaterialen, zoals polystyreen. Tevens hebben, om begrijpelijke redenen, maar weinig modelbouwers een draaibank ter beschikking. Met een zelfgegoten cilinder uit gips, afgedraaid in een gewone boormachine, kan het echter ook.

Als materiaal hebben we niet veel nodig:

fijne plaaster, zoals die in doe-het-zelfzaken verkocht wordt

een rond kunststof doosje met een gladde binnenzijde, zoals van een filmrolletje

een tweeduims (5cm) spijker met platte kop.

In de bodem van het doosje boren we, precies in het midden, een passend gaatje voor de spijker. Deze plaatsen we nu halverwege door de bodem van het doosje, de platte kop aan de binnenzijde. Zorg ervoor dat de spijker mooi uitgelijnd is met het doosje. Hij hoort er zo recht mogelijk in te zitten.

We maken het gips aan volgens de voorschriften op de verpakking (maar voldoende vloeibaar, één deel water op één deel gips is meestal goed) en gieten dit in het doosje. Roer het mengsel niet te driftig, want we willen geen luchtbellen in het model.
Wacht lang genoeg om het gips te laten uitharden. Na enkele dagen kan je de gegoten cilinder veilig uit het doosje duwen, maar laat hem dan nog maar wat verder drogen. Een week totale droogtijd is geen luxe.
De spijker dient als houvast voor de boormachine, en kan later ook dienst doen om de toren ‘in te planten’.

Gebruik in ieder geval een gewone boormachine en geen miniboormachine. Die laatste heeft een te hoge snelheid, en we gaan nogal wat kracht op de gipsen blok zetten. De motor van een miniboormachine kan dit niet aan.
De boormachine wordt stevig in een statief gezet, en het blok wordt langzaam met de hand rondgedraaid, zodat we kunnen zien of de spijker goed uitgelijnd is tegenover het blok. Indien dit niet het geval is, kan je de cilinder alsnog met wat gedoseerde kracht in de juiste positie buigen.
Een opvangbakje onder het blok en kleding die tegen een stootje kan heb je nu wel nodig, want dit wordt een stoffige bedoening. Werk bij de laagst mogelijke snelheid (200 toeren is al heel wat) en dit zowel om je boormachinemotor te sparen als om niet teveel stof te doen opvliegen. Ook oorbescherming is geen luxe.
Eerst wordt met een zeer grof schuurpapier (hier werd korrel 40 gebruikt) de ruwe vorm afgedraaid. Fijner schuurpapier kan uiteraard ook, maar het werkt trager en zal sneller slijten.

Met een gewoon, stevig hobbymes kunnen we nu de definitieve vorm afdraaien. Door het mes in allerlei standen tegen het draaiende werkstuk te laten glijden verkrijgen we de rechte, schuine en halfronde gedeeltes. Wat experimenteren en oefenen zorgt uiteindelijk voor het gewenste resultaat.
Je kan best eerst iets te oppervlakkig afdraaien, en later wat dieper gaan. Het is ook aan te bevelen om eerst het dak te bewerken, omdat dit het verst van de boormachinekop verwijderd is en hier de grootste kans is op draaifouten door een onnauwkeurige uitlijning.

Nu het werkstuk toch nog in de machine zit, kunnen we meteen ook horizontale voegen in de ‘steen’ imiteren, door zachtjes met de punt van een mes op regelmatige afstanden langs de wand te strijken. Hierna kan ons werkstuk uit de boormachine gehaald worden.

De verticale voegen krassen we met de hand uit. We kunnen hiervoor een fijn hobbymesje of een krasnaald gebruiken Dit is een precisiewerkje, maar eigenlijk best leuk om te doen.
Hier valt tevens op dat het gegoten gips mooi de structuur van verweerde steen weergeeft.

Het schilderen en verweren is een kwestie van smaak en mogelijkheden. In dit voorbeeld gebeurde als volgt:
- airbrushen met “Pacemaker Grey” (414266, Polyscale)
- washing met “Dirt” (414308, Polyscale)
- drybrushing met “Concrete” (414317, Polyscale)

Zoals je kan zien hoeft er geen ingewikkeld en duur gereedschap gebruikt te worden om toch een mooi resultaat te verkrijgen. Als we de droogtijd van gips en verflagen niet meerekenen, hebben we amper anderhalf uur nodig om een dergelijk torentje te maken. Ook de kosten zijn verwaarloosbaar.

Zie ook: steunmuren